Oranje wilde tegen Kazachstan en IJsland bewijzen dat de uitglijders in Italië en Tsjechië, vorige maand, incidenten waren. Met twee zeges kon het de valse start in de EK-kwalificatie in één klap goedmaken, maar dat plan viel in het water. Na een moeizame winst op Kazachstan ging Oranje in Reykjavik met de billen bloot. De conclusie: er kan niet meer gesproken worden van incident, Oranje heeft een structureel probleem.

Weten we het nog, het gevoel in aanloop naar het WK? Oranje had, zo wisten we vrijwel zeker, niets te zoeken in Brazilië. Dat had een oefenduel tegen Frankrijk, in maart, duidelijk gemaakt. Ook tegen Japan (2-2) en Colombia (0-0), enkele maanden eerder, had Oranje weinig indruk gemaakt. Het probleem leek duidelijk: een gebrek aan kwaliteit. Toch speelde Oranje een fantastisch WK. Dat kwam mede door het werk van Louis van Gaal, die een tactisch plan gesmeed had en ervoor gezorgd had dat zijn spelers fitter waren dan welke tegenstander dan ook. Bovendien zat het op belangrijke momenten mee en overtroffen bepaalde spelers zichzelf.

De beste analyse na afloop kwam van Arjen Robben. "We moeten niet denken dat we goed zijn, want dat zijn we niet. We kunnen goed voetballen, dat bewezen we afgelopen zomer. Maar we horen niet bij de beste landen, we moeten nog steeds keihard knokken en werken voor resultaten. Het gaat echt niet vanzelf", sprak hij.

Futloos

Oranje heeft een probleem dat een jaar geleden al duidelijk werd, maar door het goede WK even vergeten was: de echte klasse ontbreekt. En als spelers dan ook nog een stapje minder doen dan op het WK, blijft er weinig over. Stefan de Vrij en Bruno Martins Indi stapelen sinds het WK fout op fout, Wesley Sneijder loopt futloos rond, Nigel de Jong geeft alleen maar balletjes breed of terug, Robin van Persie laat te weinig zien, Gregory van der Wiel grossierde in Reykjavik in balverlies en Jeremain Lens wist amper voor gevaar te zorgen.

Breken met het verleden

Het gestuntel van Oranje maakt vooral duidelijk dat het roer om moet. Als Oranje weer een rol van betekenis wil spelen, moet gedurfd worden om te breken met het verleden. Zet spelers die zeker van hun plek waren, er maar eens naast. En maak andere tactische keuzes, zoals ook gebeurde in aanloop naar het EK 2008. Toen introduceerde toenmalig bondscoach Marco van Basten, na overleg met zijn spelers, het 4-2-3-1 systeem. Het gevolg: nadat eind 2007 verloren werd van Wit-Rusland en Oranje thuis maar nipt (1-0) won van Luxemburg, speelde het een prachtige EK-groepsfase. De twee WK-finalisten van 2006, Italië en Frankrijk, werden verrast.

Volgende maand speelt Oranje een oefenduel tegen Mexico, vier dagen later volgt een thuisduel tegen Letland in de EK-kwalificatie. Daarna volgt in maart pas weer een wedstrijd die erom gaat, tegen Turkije. Dan moet Oranje er staan, pas als dat duel ook verloren gaat zijn de problemen écht groot. Nu moet de afgang op IJsland vooral gezien worden als kans om het roer om te gooien, in alle opzichten. Met of zonder Guus Hiddink.

Door: Roland Mather