Iedere week licht FCUpdate.nl een speler uit waarover veel wordt gezegd en geschreven, maar waarvan niet iedereen een compleet beeld heeft van zijn manier van spelen. Voor de 25ste editie van deze rubriek is dat Frenkie de Jong, die bij Ajax in een zeer onconventionele rol een belangrijk aandeel heeft in de gegroeide titelkansen. Omdat hij de laatste weken het verschil maakt, verschijnt de analyse eenmalig niet op vrijdag, maar al vandaag (dinsdag) op onze website.

de Jong, maar hij speelt op dit moment wel op die positie bij Ajax, al schuift hij ook geregeld in naar het middenveld.

Het getuigt van lef dat Marcel Keizer dit aandurft. Tegen Excelsior, maar zeker tegen PSV en AZ. Die keuze pakt geweldig uit. Met negen punten in drie wedstrijden bedraagt het gat met PSV nog slechts vijf punten. Zo ongeveer de gehele voetbalwereld, in binnen- en buitenland, overlaadt De Jong inmiddels met complimenten voor zijn goede spel en zijn potentie. Wat heeft hij wat andere spelers niet hebben? En waar ligt zijn zwakte?

Voetbalgogme

Allereerst zijn er allerlei containerbegrippen op De Jong van toepassing die geen eenduidige definitie kennen, maar waarbij iedereen wel een bepaald beeld heeft, zoals voetbalgogme, lef, branie en spelintelligentie. Iets specifieker: De Jong is een denker. Achter elke pass, dribbel of loopactie zit een gedachte.

Een goede indicator daarvoor is hoe vaak een speler over de bal heen kijkt. Frenkie de Jong doet dit nagenoeg altijd. Zijn blik is soms heel even op de bal gericht en beweegt dan direct weer omhoog. Waar staan mijn medespelers? Hoe staat de tegenstander? Waar vallen straks de ruimtes? Wat voor bal kan ik nu het best spelen?

{image[322354][right-half][]}Autorijden

Een voorwaarde daarvoor: controle over de bal. Dat is als autorijden: wie net begint met lessen, heeft nog veel aandacht nodig bij technische handelingen als schakelen, sturen en remmen. Op een gegeven moment gaat dat vanzelf: je bent dan als bestuurder onbewust bekwaam. Ineens is er veel meer tijd om rond te kijken en situaties in te schatten.

Omdat De Jong de baas is over de bal en de situatie, heeft hij veel tijd om te kijken. En dus om te denken. Wat moet er nu gebeuren? Waarmee help ik mijn team nu het meest? Het is het toonbeeld van spelintelligentie. Nadenken over de manier waarop het spel gespeeld moet worden. Of in containerbegrippen: voetbalgogme.

Baltempo

Iedereen die voetbalt, hoort het zijn trainers weleens zeggen: hanteer een hoog baltempo. Wie het daar niet altijd mee eens is, kan schermen met de manier waarop Frenkie de Jong speelt. Hij hanteert allesbehalve een hoog baltempo. Integendeel: hij vertraagt het spel vaker dan dat hij het versnelt. Met een gedachte erachter, dat wel.

Neem de wedstrijd tegen AZ van afgelopen zondag. Frenkie de Jong is aan de bal, Guus Til zet hem onder druk. De Jong heeft geen afspeelmogelijkheden naar voren, dus staat hij al ingedraaid richting André Onana. Veel spelers spelen de bal direct door (en hanteren een hoog baltempo). De Jong wacht net zo lang tot Til helemaal bij 'm is, en dan het liefst nog heel eventjes. Til legt extra meters af en laat een groter gat vallen in zijn rug.

Lang wachten helpt De Jong ook bij de opbouw naar voren toe. Als hij de bal aan de voet heeft, durft hij zijn keuze heel lang uit te stellen. Hij wacht en wacht, waarmee hij extra opties creëert. Ook in de laatste twee seconden van zijn balbezit kan er nog een goede afspeelmogelijkheid verschijnen. Ideaal voor een middenvelder die daarmee twee seconden extra krijgt om vrij te komen.

[photo,110906,left,]

Inschuiven

Een andere kracht van De Jong: inschuiven als centrale verdediger en zo een extra middenvelder creëren. Ook dit vult hij compleet anders in dan veel andere spelers. Ook De Ligt schuift regelmatig in, zoals veel andere centrumverdedigers dit doen. Maar wat De Jong doet, is anders. Hij schuift niet alleen in als de rode loper uitligt, dus als er vrij baan is, maar ook als er tegenstanders in de weg staan.

De Jong is namelijk een van de weinige spelers (exclusief buitenspelers) in het huidige topvoetbal die een man kan passeren. Dat doet hij niet door driedubbele scharen te maken. Hij zet de tegenstander met lichaamsschijnbewegingen op het verkeerde been en versnelt vervolgens de andere kant op. Simpel, maar effectief.

{image[322656][right-half][]}Promotiefocus

Over het algemeen zijn er twee typen voetballers: spelers met een preventiefocus (voorkomen dat het misgaat) en met een promotiefocus (zorgen dat het lukt). Frenkie de Jong behoort overduidelijk tot de tweede categorie. Hij lijkt geen enkele plankenkoorts te kennen nu hij de spil is in topwedstrijden in de Eredivisie, in plaats van relatief anoniem in de Jupiler League. Hij doet exact hetzelfde, maar nu op een veel hoger niveau.

Dat is bijzonder knap. Bijna iedere speler doet, bewust of onbewust, enkele aanpassingen om geen fouten te maken als hij in de schijnwerpers staat. De Jong niet. Hij blijft zijn eigen spel spelen, omdat hij erin gelooft dat dát de juiste manier is. Dat zelfvertrouwen betaalt zich terug.

Afweging

Al zal het ook nog punten gaan kosten. Iedere fase van balbezit is namelijk een afweging: hoe meer risico's je aan de bal neemt, hoe meer je je team daarmee helpt in het creëren van kansen. Aan de andere kant stijgt ook de kans op balverlies, counters en dus tegendoelpunten. Met deze trade-off heeft iedere speler bij elk balcontact te maken.

Frenkie de Jong kiest daarbij bijna altijd voor het eerste: doelpunten maken, creëren, promotie. Oftewel: tegenstanders passeren, inschuiven en keuzes lang uitstellen. Is dit attractief? Ja. Is het altijd slim? Dat niet. Het grootste leerpunt van De Jong, en waarschijnlijk de beslissende factor of hij wel of niet de wereldtop haalt, is: risico's inschatten. Wanneer waag ik het erop en wanneer speel ik simpel?

{image[318743][right-half][]}Stoïcijns

Hoe stoïcijns De Jong hierin is, bewijst hij onder meer tegen AZ. Na een dikke twintig minuten spelen krijgt hij de bal in de drukte aangespeeld. Hij kan 'm wegrossen, maar kiest ervoor een tegenstander te passeren. Het mislukt, AZ countert, verdient een corner en maakt vervolgens de openingstreffer.

Vanaf de aftrap krijgt De Jong vervolgens opnieuw de bal. Hij speelt 'm niet op zeker breed naar De Ligt, maar passt naar Schöne, loopt het middenveld in, krijgt de bal terug en speelt Donny van de Beek tussen de linies in, terwijl er een gapend gat achter hem ligt, dat door AZ uitgebuit kan worden bij balverlies.

Het is de kracht en tegelijkertijd de zwakte van De Jong. Wat hij in balbezit doet, stelt elke tegenstander voor verrassingen en staat aan de basis van heel veel doelrijpe kansen. Maar soms loopt zijn ploeg ook ineens in het mes. Nu wordt dat nog niet altijd afgestraft, maar het is wel hét pijnpunt van De Jong, zeker in deze rol. Eerst om een onbetwiste kracht bij Ajax te worden, later om door te stoten naar de mondiale top.

Titelstrijd

Wat momenteel overheerst, is zijn positieve bijdrage. Zelden kiest een trainer bij een topteam voor zo'n onconventionele manier van spelen, met zo'n onconventionele invulling van de rol van centrale verdediger. Het blaast de titelstrijd nieuw leven in en maakt De Jong tot een van de meest begeerde jonge spelers in Europa. Laten we daar vooral van genieten.

Door: Marco van der Heide