Het belang van de medische staf in het voetbal

Iedereen herinnert zich de schokkende beelden nog wel, een voetballer die zomaar in elkaar zakt tijdens een wedstrijd. Het geval van Abdelhak Nouri staat bij velen op het netvlies, maar hij is helaas niet de enige. Ook spelers als Daley Blind en Evander Sno kregen ermee te maken, al konden zij gelukkig hun carrière vervolgen. Zelfs jaren later blijken oud-profs nog kwetsbaar, zoals de broers Koeman die na hun actieve loopbaan hartproblemen kregen. Het laat zien hoe groot het risico kan zijn, zelfs voor sporters die altijd fit lijken. Het hart krijgt tijdens topsport enorme klappen te verduren. Plotseling hartfalen is zelfs de belangrijkste doodsoorzaak bij atleten. Daarom is het logisch dat er al jaren veel aandacht is voor cardiale screening. Toch kan nog steeds niet alles worden voorkomen. Wereldwijd wordt er gediscussieerd of ook amateurs standaard gescreend zouden moeten worden, maar dat blijkt een lastige kwestie.

Topsporters onder de loep

In Nederland loopt momenteel een groot onderzoek onder leiding van sportcardioloog Harald Jørstad. Olympische en paralympische sporters worden uitgebreid getest om beter te begrijpen hoe verschillende sporten invloed hebben op het hart. Zo blijkt bijvoorbeeld dat waterpoloërs vaak littekens op het hart hebben, zonder dat dit gevaarlijk hoeft te zijn. Door beter inzicht te krijgen in wat ‘normaal’ is bij specifieke sporten, kunnen afwijkingen sneller herkend worden zonder dat sporters onnodig bang worden gemaakt. Naast dit soort medische onderzoeken letten sporters zelf natuurlijk ook op hun fysieke gesteldheid. Goede kleding speelt daarbij een rol. Het dragen van een ademende sportlegging kan bijvoorbeeld helpen om spieren warm te houden en blessures te voorkomen tijdens intensieve trainingen of koude wedstrijden. Het zijn kleine details, maar ze maken vaak wel verschil in de belasting van het lichaam.

Hoe ontstaan die problemen?

Bij jonge sporters gaat het vaak om aangeboren afwijkingen. Boven de 35 is de oorzaak meestal aderverkalking of zuurstoftekort in het hart. Sportarts Bram Bessem benadrukt dat screening kan helpen om verborgen afwijkingen op te sporen, al is het geen garantie. Sommige aandoeningen zijn zeldzaam en daardoor moeilijk te ontdekken. Toch vindt hij dat een standaard screening in de topsport eigenlijk vanzelfsprekend zou moeten zijn. Het overlijden van een bekende speler heeft een enorme impact, en bovendien zijn de kosten en faciliteiten in de topsport goed te overzien.

Hoe ziet een screening eruit?

Een speler begint met een vragenlijst over klachten en familiegeschiedenis. Daarna volgt een gesprek met de arts, een bloeddrukmeting, luisteren naar het hart en een ECG in rust én tijdens inspanning. Soms wordt er nog een echo toegevoegd. Het is dus geen ingewikkeld onderzoek en kan veel duidelijk maken. Tijdens een screening wordt niet alleen gekeken naar het hart, maar vaak ook naar de algehele fysieke belastbaarheid. Denk bijvoorbeeld aan de impact van intensieve trainingen op spieren en gewrichten. Voor vrouwelijke sporters speelt hier nog iets extra’s mee: het dragen van een goede sportbh is belangrijk om de borsten te ondersteunen en zo blessures of ongemak te voorkomen.

Verschillende regels in verschillende landen

De UEFA verplicht al sinds 2007 dat spelers op een EK vooraf gescreend worden. Sinds 2017 geldt dit ook voor clubs die meedoen aan de Champions League en Europa League. In Nederland volgt de KNVB deze regels en zijn Eredivisieclubs verplicht hun spelers jaarlijks te laten onderzoeken, ook bij de jeugd. Voor de Keuken Kampioen Divisie geldt dit nog niet, al kiest Almere City er bijvoorbeeld wel vrijwillig voor om spelers te screenen. In Italië is het systeem nog strenger. Daar moeten sporters sinds de jaren zeventig jaarlijks worden gekeurd voordat ze lid mogen worden van een vereniging. Volgens de Italianen is het aantal incidenten daardoor flink afgenomen. In Amerika kijkt men er anders tegenaan. Daar vindt men een vragenlijst en een basiscontrole voldoende. Het gaat tenslotte om veel geld en de kans op problemen is klein. Ook in Nederland ziet het RIVM weinig in een verplichte keuring voor amateurs, vooral omdat de kosten hoog zijn en veel uitslagen onnodige zorgen veroorzaken.